TIGURUM

TIGURUM

rectius secundum quosdam Tirigum, vel Thuricum, German. Zurich, una e vetustissimis non Helvetiae solum, sed totius Orbis, urbs ampla et culta; Hanc Limagus e lacu egressus separat in duas partes; Sedet inter duos monticulos, ad oram lacus, ubi Limagum, quem infra Glaronam excepit, rursus effundit. Publica aedificia, templa inprimis, habet magnifica: nec primvatis suis splendor deest, verum plateae angustiores sunt. Origo urbis ad tempora Abrahami refertur, et Minoris quidem incunabula Thurico Regi: Maioris Suevo alii Regi tribuuntur. Sed hac incertae traditionis sunt. Sedecim annis post Trevirorum urbem conditam esse, Annales habent domestici. Fuit sine dubio unum ex 12. Helvetiorum oppidis, quae Caesaris tempore combusta, postmodum vero reparata sunt. Post devictos a Caesare Helvetios, sub Romano fuit Imperio, usque ad irruptionem Alemannorum, a quibus destructum Tigurum est, circa A. C. 300. Sed Diocletianus, post reportatam de illius per Maximianum Herculem victoriam, castrum Tigurinum restaurandum curavit, in quo circa A. C. 296. martyriô affecti sunt Felix, Regula et Exsuperantius. Iterum ab Attila eversum, Thuricum Theodorici Gothorum Regis filium, restauratorem utcumque habuit, ut conicit Simlerus. Sic ad Francos transiit, vicus adhuc patens etiam Caroli M. aetate, in duos pagos, superiorem et inferiorem distinctus. Donec A. C. 883. a Carolo Crasso muris, fossis et turribus muniri copeit, cui operi colophon demum A. C. 955. impositus est. Fuerunt hîc a Francicis Regib. duo Collegia, virorum unum, Carolinum, feminarum alterum, Abbatissanum dictum, instituta, penes quae maxima ex parte imperium tum urbis fuit: Abbatissae inprimis mansit potestas creandi Magistratum, usque ad tempora Friderici II. per annos 470. Nisi quod Praefectura castri seu arcis, der Hoff, Imperio fuit reservata: haec itaque sedes praefecti, qui Collegiorum et Urbis erat Advocatus. Saeculô decimô ad Germanos transiens, in Imperii Germanici patrocinium urbs recepta est: quô tempore Praefectos quidem etiam habuit, sed qui non in arce habitarent, hoc enim munus plerumque Principibus plerumque Principibus viris fuit demandatum. Interim et suum consilium urbi fuit virorum 36. e quibus 12. quadrimestri tempore imperabant, quae forma Rei publ. obtinuit circa A. C. 1100. usque ad A. C. 1336. Ceterum saeculô 13. cum omnia dissidiis inter Imperatores et Pontifices ferverent, urbes plurimae Imperatorium splendorem sequi maluerunt, a quibus, reluctante Clerô, privilegiorum accessiones subinde obtinuêre. His initiis crevit Tiguri libertas, multis immunitatibus a Friderico I. II. et Ludovico Bavaro donati. Frideric. II. inprimis mortuô Berchtoldô, ultimô Duce Zeringensi, Collegiorum et Urbis Advocatô, cives in Imperii tutelam recepit, circa A. C. 1218. ac postea multa Collegiorum privilegia, et praeterea ius eligendi Senatum in cives transtulit, statuitque ne unquam liceat urbem ab Imperio abalienare. Tum cives urbem vallô fossâque munierunt, arceque eversâ, permissu Imperatoris, libertati nascenti securitatem praestiterunt, sed quod Friderico constanter adhaererent, excommunicati a Pontifice, vicinam nobilitatem sensêre undique infestam, quô factum, ut serici commercium anteae in urbe frequens Novocomum ad Larium lacum migraret. Hîc minime despondentes animum cives primum foedus A. C. 1251. cum Uriis et Suitiis inierunt. Post Fridericum cum Conradinus fundamenta libertatis convellere, et Advocatiae titulô, urbem Ducatui suo Sueviae adicere vellet, haec autem pro libertate fortiter niteretur,

proscripta a Conrado Imperatore, sed mox a Richardo Roman. Rege proscriptione exempta est. Cum dein in Imperio undique turbaretur usque ad Rodolfum I. Tigurini, ut sibi consulerent, Regenspergi Dominum, oblatô honestô stipendiô Advocatum sibi et belli Ducem postulant, a quo reiecti ad Rodolfum Habspurgic. se conferunt, eiusque auspiciis Regenspergium infestum eo redigunt, ut pace factâ Tigurum commeârit, acceptô a civibus exiguô annuô stipendiô. An. dein 1273. Rodolfus, Imperator electus, quod Tigurinorum forti et fideli operâ multis in bellis feliciter usus esset, novis illos privilegiis et signum eorum diademate purpureô ornavit. Post mortem Imperatoris Adolphi partes secuti Tigurini, ab huius aemulo Alberto Rodolphi filio multa damna passi sunt. Namque et prope Vitoduram aliqua illis clades illata, moxque urbs ab Alberto obsessa est: sed egregium Tigurinarum mulierum stratagema et libertatem urbi, et pacem civibus gratiamque Imperatoriam conciliavit. A quo tempore Austriacorum amicitiam constanter coluêre, usque ad A. C. 1330. quô Fridericus, Ludovico Bavaro cessit: cui cum pollicerentur non minus se fideliter in posterum, quam Austrio hactenus, adhaesuros, Austrii iterum offensi impertrârunt a Papa, ut novum in urbem excommunicationis fulmen stringeretur. Quare Sacerdotes partim sponte excedere, partim a civibus eici:

soli Franciscani unâ portâ egredi, alterâ redire: Nobiles undique urbi imminere: quo in discrimine A. C. 1333. Basiliensibus, Bernatibus et Argentinensibus iuncti, hosti fortissime restitêre, plurimis Nobilium arcibus captis eversisque. Cum dein Duodecimviri ob Remp. male administratam, ad rationes vocarentur, A. C. 1334. octo illorum urbe excesserunt, coeteri Magistratu sponte abierunt: sic sublatâ Duodecim-vitali potestate, ea Magistratuum ratio popularis, quâ it tributum deliguntur, instituta est, hodieque feliciter obtinet. Sed exules a Iohanne e Comitum Habspurgiorum familia, datô Rappersvilae perfugiô, Tigurinis molesti esse non desierunt: unde bellum, et victi primo, mox victores Tigurini, ad Grinovium caeciderunt Comitem A. C. 1337. cum multis e Nobilitate: Pax postea a Ludovico Imperatore et Alberto II. inter urbem et exules conciliata, quae tamen aetatem non tulit. Itaque ut vires suas confirmatiores redderent Tigurini, cum Constantia et Sangallo civitatib. foedus fecerunt: paulo post in eius societatem Scaphusiâ et Episcopô ac civitate Basiliensi allectis: quô pactô quies aliquandiu parta. Sed A. C. 1350. parum ab ultimo discrimine urbs abfuit, conspiratione quippe Exulum et Nobilium nocturnô astu tantum non capta erat; sed consilium a servulo quodam Consuli detectum, scelus in auctores retorsit. Mox Rappersvila ad deditionem adacta, et vicinus Nobilium ager populationibus exhaustus est. Interea cum variae Imperii civitates Austriis se iungerent, neque ab Imperatore Carolo IV. levamen ullum affulgeret, foedus cum Pagis Helveticis pro communi libertate tuenda, sanciverunt A. C. 1351. primô inter illos ob urbis celebritatem et potentiam locô. Hinc graviores Austriacorum irae, et urbs denuo mense Septembr. eiusdem anni obsessa est, sed, paucis post diebus pax iterum colavit: quam cum hostes multis violarent modis, iterum in arma itum, et Glarona in foedus pertracta est. Post quae ad Tetivillam magnâ clade a Tigurinis Austriaci

affecti sunt, sub finem anni. Annô verô sequente, postquam interea Tugium foederi nomen dedisset, Iuliô mense, denuo obsidione urbem Austrius cinxit, denuoque certis conditionibus interventu Marchionis Brandeburgici pax facta est. Bernâ inde in foedus receptâ, tertium obsideri Tigurum ab Alberto Austriaco coepit, A. C. 1353. qui tamen adventu novi praesidii, quod Pagi Tigurinis misêre, territus, tandem quintô huius belli annô pacem admisit: a quo tempore Tiguro omnia cum Helvetiis communia fuêre. Inter hos tamen A. C. 1436. gravissimum bellum, Austriorum artibus, conflatum est, et primo quidem Tigurini cum Suitensibus collisi sunt, quibus postea et reliqui accessêre. Pugnatum hôc bellô aliquoties, urbs quoque ab helvetiis obsessa est, donec aurea pax A. C. 1450. divulsa bellô pectora amoris firmissimô glutine denuo coniunxit. Celebris dudum Tiguri fuit schola, e qua, tamquam equo Troiano, doctissimi semper prodiêre Musagetae, a superiore praesertim saeculo: Theologi, Philologi, Historici, Linguarum omnium, omnisque Antiquitatis peritissimi, Buxtorffius praef. diss. Philolog. Orthodoxiae inprimis incolae tenacissimi sunt: Unde Andream Leszezinium, Reformatorum in Polonia caput, saeculô praeteritô ad Tigurinorum modum, ut Theologi docerent, iussisse, referunt Sal. Neigeb. l. 8. et Ioach. Bielcius in Chron. Pol. Prima in urbe Christianismi semina, per legionis Thebaeae reliquias Felicem, Regulam et Exsuperantium saeculô 3. sparsa leguntur. Per Gallum dein et Columbanum ad lacum Tigurinum, Tucconiae annuntiatum Euangelium est, A. C. 695. Postea saeculi erroribus aliquandiu urbs abrepta, tandem saeculô 16. inter primas Europae purâ Euangelii luce illustrata est, Pastorem nacta A. C. 1519. Huldricum Zuinglium. Mercenariâ mox militiâ abrogatâ, A. C. 1521. disputationeque inter Zuinglium et Io. Fabrum A. C. 1523. habitâ, impuro Caelibatui honestum coniugium antelatum, publicôque edictô A. C. 1524. imagines abolitae, et Monasteria in Scholas domosque Charitatis versa sunt. Media est inter Schaphusiam ad Boream,e t Lucernam ad Meridiem 25. mill. pass. distans, uti 11. a Rheno in Meridiem, 45. a Soloduro in Ortum. Caput est territorii satis ampli; Eorum, in quae ei, ultra praefecturas, quas cum reliquis Pagis communes habet, imperium est, series supra exhibetur. Plura de celeberrima hac urbe vide apud Stumpf. Chron. Simler. de Rep. Helv. Ioh. Bapt. Plantin. Hotting. in speculo Tigur. etc. Henr. Glareanus hôc eam Panegyricô ornat:

Salve belligerae celeberrima gloria gentis,

O Tigurum, urbs orbi et pando notissima caelo:

Cui pro nominibus, meritisque et fortibus actis

Nulla sat esse potest immensi gloria mundi.

Te mediam scindit viventi Limagus undâ,

Et super incumbit squamosis piscibus ingens.

Amne lacus, vitreoque relucent gurgite ripae.

Nubiferas turres quid iam, sublimia fronte

Tecta, quid ablotas splendenti fonte plateas,

Commemorem? Fora quid dicam? quid templa profabor,

Atria caelicolis, et dignas Regibus aulas?

Urbs caelo, et superûm Rectori cara supremo.